Có một ngày cũ tôi hỏi: “Tại sao chú lại chọn khởi nghiệp?” Câu trả lời khiến tôi hơi bất ngờ: “Có lẽ tại vì chú yêu cô quá”.

Chú xuất thân từ một trong những vùng quê nghèo nhất nước, trong một gia đình bố bỏ mẹ con đi theo người phụ nữ khác, từ nhỏ phải làm nhiều nghề như bán kem hay bán bánh mỳ. Cô xuất thân từ gia đình nhiều bác sĩ kỹ sư, những người rất được trọng vọng trong cộng đồng kiều bào Canada thời đó. Năm 29 tuổi, chú là bồi bàn, còn cô là tiểu thư. Chú yêu cô vì một lý do nào đó, có thể do cô đẹp, cũng có thể vì một lý do mà ngay cả chú chưa chắc đã tìm cách lý giải.

Lần đầu tiên đến nhà cô, chú không vào nhà, mà chỉ ngồi bên ngoài cửa nói chuyện với một bà cụ (sau lần đó chú biết là bà của cô). Lần tiếp theo, chú lặp việc nói chuyện với bà cụ ngoài cửa. Mỗi tuần chú tới một lần, hoặc vài lần chỉ để tiếp tục ở bên ngoài nói chuyện với bà cụ. Cứ vậy mà 33 tuần liên tục trôi qua, chú ngỏ lời “Bà ơi, bà cho con cưới Nhàn nhé”. Bà gọi người lớn trong nhà lại và nói “Mọi người ơi, bàn chuyện đám cưới nhé”. Gia đình xứ Bắc với vị thế cao, họ chỉ đồng ý chú được phép cưới cô khi chú có bằng kỹ sư. Chú đã thuyết phục gia đình cô cho phép làm đám cưới trước, sau đó chú sẽ học tập chăm chỉ để lấy bằng kỹ sư. Gia đình đồng ý, đám cưới diễn ra.

Kể từ ngày đó, ngày chú tiếp tục đi làm bồi bàn, rửa chén, chiều và tối bắt đầu đến trường học. Mỗi ngày trôi qua, chú chỉ ngủ tầm 2 tới 4 tiếng. Việc thiếu ngủ kéo dài triền miên tới mức chú chỉ ước mơ sau này có thể ngày ngủ đủ giấc đã là một hạnh phúc thực sự. 7 năm cứ thế qua đi, chú lần lượt học hết dự bị đại học, đại học, thạc sĩ rồi tiến sĩ. Không rõ đã có ai vừa phải làm công việc toàn thời gian, vừa chăm sóc gia đình mới cưới mà có thể hoàn thành chương trình học từ dự bị đại học tới tiến sĩ trong 7 năm chưa.

Những năm sau này, người ta biết tới chú là một nhà khoa học tài năng, được vinh danh với hàng loạt giải thưởng khoa học lớn của quốc tế, cả trăm bằng sáng chế.

Năm 2004, theo tiếng gọi từ quê hương, chú đầu tư hàng chục triệu USD để đầu tư nhà máy ngành công nghệ cao tại vùng đất nghèo Trà Vinh. Thời điểm 2014, thế giới chỉ có 11 nhà máy sản xuất vật liệu quang điện tử, và nhà máy của chú là thứ 12. Từ mảnh đất lầy lội bùn và nước, những nhà máy hiện đại mọc lên. Hiện có 600 người làm việc tại đây và chú nhớ tên toàn bộ những đồng nghiệp này. Đôi lứa yêu nhau, chú tài trợ tiền đám cưới cho những người đồng nghiệp này.

Nhà máy nhiều cây xanh tới mức, người ta dễ lầm tưởng đây là ốc đảo giữa nắng gió miền Tây. Nhân viên hàng ngày ăn theo tiêu chuẩn nhà hàng, chơi tennis trong khuôn viên nhà máy. Mọi thứ trong nhà máy, trong khu văn phòng, thậm chí trong nhà bếp gọn gàng và ngăn nắp đến khó tin. Chú thúc đẩy việc kinh doanh tới nhiều quốc gia, cô phụ chú trong công việc và cũng thường xuyên xây nhiều căn nhà tình nghĩa, tài trợ nhiều suất học bổng cho giáo dục địa phương. Cô chú về mảnh đất này, và đời sống cả ngàn người đã được vẽ lại như trong một giấc mơ.

Nghe cô kể, ngày cô sinh đứa con đầu tiên tại Canada, chú đã một mực yêu cầu bác sĩ được vào trong phòng để được nắm tay cô. Chú nói “Giây phút người phụ nữ sinh là giây phút họ đau đớn nhưng cũng hạnh phúc nhất, họ rất cần chồng mình ở bên cạnh, sao lại không cho tôi vào?” Bác sĩ chào thua. Chú nắm tay cô và hai cô chú bên nhau để chia sẻ nỗi đau cùng sự hạnh phúc trong giây phút những đứa con của họ ra đời.

Một tối dùng cơm ở nhà cô chú. Giữa bữa ăn cô mệt, có lẽ là trúng thực. Chú đưa cô nằm tại chiếc ghế sô pha dài gần đó mà không đưa vào phòng nghỉ (có lẽ để tiện chăm sóc). Trong lúc trò chuyện cùng tôi, chốc chốc chú lại chạy tới bên cô trong những câu hỏi nhẹ nhàng rồi thơm nhẹ lên mái tóc. Không có nhiều nhặn gì đâu, nhưng tôi bỗng thấy một điều gì đó thiêng liêng lắm, giản dị lắm mà lại nghẹn nước mắt. Đầu chú đã bạc gần như toàn bộ nhưng tình yêu của hai con người này qua thời gian, qua biên giới, qua bao những bức tranh vật chất đổi thay vẫn nhất nhất một lòng chung thủy.

Đây chắc chắn là câu chuyện tình yêu đời thực đẹp nhất mà tôi từng may mắn được biết, chắc chắn đẹp hơn những thi tiên vịnh tình trong những đêm trăng tròn trăng khuyết, đẹp hơn tri thức về tình yêu của những nhà hiền triết tự cổ chí kim, đẹp hơn một cuốn tiểu thuyết kinh điển bán tới hàng chục triệu bản trên thế giới (dẫu đẹp cũng chỉ là sản phẩm trí tưởng tượng của nhân loại).

Trong những ngày này, người ta hay nói về khởi nghiệp. Có những người chọn khởi nghiệp để thay đổi thế giới, có những người chọn khởi nghiệp để thành đạt tiền bạc quyền lực danh vọng hay khẳng định bản thân, nhưng đời thật là đẹp khi có người nào đó khởi nghiệp vì một tình yêu trong sáng và một mực chung thủy, thế giới vì đó mà thay đổi.

Phụ nữ sinh ra để được yêu. Đàn ông sinh ra để được vĩ đại từ tình yêu phụ nữ.